Ẩm thực là một phần quan trọng trong đời sống của con người, là một nét đẹp của văn hóa mỗi quốc gia. Văn hóa ẩm thực Việt Nam cũng vậy, là một nền ẩm thực phong phú, đa dạng, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Nhắc đến ẩm thực Việt Nam, người ta thường nghĩ ngay đến những món ăn ngon, hấp dẫn, mang hương vị đặc trưng của đất trời. Đó là những món ăn được chế biến từ những nguyên liệu tươi ngon, được trồng trọt, nuôi trồng theo phương pháp truyền thống. Đó là những món ăn được chế biến với những cách thức độc đáo, mang đậm dấu ấn của bàn tay khéo léo, sáng tạo của người Việt Nam.

Ẩm thực Việt Nam không chỉ đa dạng về món ăn mà còn đa dạng về vùng miền. Mỗi vùng miền lại có những đặc trưng ẩm thực riêng, thể hiện sự phong phú, đa dạng của thiên nhiên và văn hóa của từng vùng miền. Ẩm thực Việt Nam không chỉ là món ăn mà còn là một nét đẹp văn hóa của dân tộc. Nó thể hiện sự sáng tạo, tài hoa của người Việt Nam, thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó của cộng đồng.

Nhờ những giá trị đặc sắc của mình, ẩm thực Việt Nam đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Đây là một niềm tự hào của người Việt Nam, là tài sản văn hóa quý giá cần được gìn giữ và phát huy.

1. Giới thiệu về ẩm thực Việt Nam

Ẩm thực Việt Nam là cách gọi của phương thức chế biến món ăn, nguyên lý pha trộn gia vị và những thói quen ăn uống nói chung của mọi người Việt trên đất nước Việt Nam. Tuy có ít nhiều có sự khác biệt giữa các vùng miền, dân tộc thì ẩm thực Việt Nam vẫn bao hàm ý nghĩa khái quát nhất để chỉ tất cả những món ăn phổ biến trong cộng đồng người Việt.

2. Đặc trưng của văn hóa ẩm thực Việt Nam

2.1. Đặc trưng trong nguyên liệu của văn hóa ẩm thực Việt Nam

Nguyên liệu là yếu tố quan trọng tạo nên hương vị đặc trưng của ẩm thực Việt Nam. Ẩm thực Việt Nam sử dụng đa dạng các loại nguyên liệu, từ những nguyên liệu truyền thống như gạo, rau, củ, quả, hải sản,… cho đến những nguyên liệu hiện đại như thịt bò, thịt lợn, thịt gà,…

• Gạo là nguyên liệu chính trong ẩm thực Việt Nam. Gạo được sử dụng để nấu cơm, làm bánh,… Đây là nguồn lương thực chính của người Việt Nam, là biểu tượng của văn hóa lúa nước.
• Rau, củ, quả là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào. Người Việt Nam thường ăn nhiều rau, củ, quả trong bữa ăn. Các loại rau, củ, quả phổ biến trong văn hóa ẩm thực Việt Nam như: rau muống, rau cải, cà chua, cà rốt, dưa chuột…
• Hải sản là nguyên liệu phổ biến trong ẩm thực Việt Nam. Việt Nam có đường bờ biển dài, nguồn hải sản phong phú. Các loại hải sản phổ biến trong ẩm thực Việt Nam như: tôm, cá, mực,…
• Gia vị: Ẩm thực Việt Nam sử dụng nhiều loại gia vị khác nhau, tạo nên hương vị đặc trưng cho các món ăn. Các loại gia vị phổ biến trong văn hóa ẩm thực Việt Nam như: nước mắm, muối, tiêu, ớt, tỏi, hành

Đặc trưng trong nguyên liệu của văn hóa ẩm thực Việt Nam

• Sự đa dạng: Ẩm thực Việt Nam sử dụng đa dạng các loại nguyên liệu, từ truyền thống đến hiện đại, từ trong nước đến ngoài nước. Sự đa dạng này thể hiện sự phong phú, đa dạng của thiên nhiên và văn hóa Việt Nam.
• Sự kết hợp hài hòa: Các nguyên liệu trong văn hóa ẩm thực Việt Nam thường được kết hợp hài hòa với nhau, tạo nên hương vị đặc trưng riêng. Sự kết hợp này thể hiện sự sáng tạo, tài hoa của người Việt Nam.
• Sự cân bằng âm dương: Người Việt Nam quan niệm âm dương cân bằng là yếu tố quan trọng cho sức khỏe. Các món ăn trong văn hóa ẩm thực Việt Nam thường được kết hợp hài hòa giữa các loại nguyên liệu mang tính âm và dương.

2.2. Đặc trưng trong cách chế biến món ăn của văn hóa ẩm thực Việt Nam

Ẩm thực Việt Nam có cách chế biến đa dạng, phong phú, thể hiện sự sáng tạo, tài hoa của người Việt Nam. Người Việt Nam có nhiều cách chế biến món ăn, từ đơn giản đến cầu kỳ, từ truyền thống đến hiện đại.

• Cách chế biến đơn giản là cách chế biến phổ biến trong ẩm thực Việt Nam. Các món ăn được chế biến đơn giản thường có nguyên liệu tươi ngon, được nấu theo cách truyền thống, mang đậm hương vị của đất trời. Ví dụ như các món ăn như: rau luộc, thịt luộc, cá kho,…
• Cách chế biến cầu kỳ là cách chế biến đòi hỏi nhiều công đoạn, nguyên liệu và kỹ thuật. Các món ăn được chế biến cầu kỳ thường có hương vị đậm đà, hấp dẫn, mang đậm dấu ấn riêng của người nấu. Ví dụ như các món ăn như: phở, bún chả, bánh xèo,…
• Cách chế biến hiện đại là cách chế biến sử dụng các phương pháp, kỹ thuật hiện đại. Các món ăn được chế biến hiện đại thường có hương vị mới lạ, độc đáo, mang đậm hơi thở của thời đại. Ví dụ như các món ăn như: steak, sushi,…

2.3. Đặc trưng của văn hóa ẩm thực Việt Nam theo từng miền

Ẩm thực Việt Nam là một nền ẩm thực phong phú, đa dạng, thể hiện bản sắc văn hóa của từng vùng miền. Mỗi vùng miền có những đặc trưng ẩm thực riêng, thể hiện sự phong phú, đa dạng của thiên nhiên và văn hóa của từng vùng miền.

2.3.1. Văn hóa ẩm thực của miền Bắc

Văn hóa ẩm thực miền Bắc đặc trưng với khẩu vị mặn mà, đậm đà, thường không đậm các vị cay, béo, ngọt bằng các vùng khác, chủ yếu sử dụng nước mắm loãng, mắm tôm. Sử dụng nhiều món rau và các loại thủy sản nước ngọt dễ kiếm như tôm, cua, cá, trai, hến… và nhìn chung, do truyền thống xa xưa có nền nông nghiệp nghèo nàn, ẩm thực miền Bắc trước kia ít thịnh hành các món ăn với nguyên liệu chính là thịt, cá.

Nhiều người đánh giá cao ẩm thực Hà Nội một thời, cho rằng nó đại diện tiêu biểu nhất của tinh hoa ẩm thực miền Bắc Việt Nam với những món phở, bún thang, bún chả, các món quà như cốm Vòng, bánh cuốn Thanh Trì… và gia vị đặc sắc như tinh dầu cà cuống, rau húng Láng.

2.3.2. Văn hóa ẩm thực của miền Trung

Đồ ăn miền Trung được biết đến với vị cay nồng, với tất cả tính chất đặc sắc của nó thể hiện qua hương vị riêng biệt, nhiều món ăn cay và mặn hơn đồ ăn miền Bắc và miền Nam, màu sắc được phối trộn phong phú, rực rỡ, thiên về màu đỏ và nâu sậm.

Các tỉnh thành miền Trung như Huế, Đà Nẵng, Bình Định rất nổi tiếng với mắm tôm chua, các loại mắm ruốc hay các loại đặc sản bánh kẹo của Đà Nẵng, Huế. Đặc biệt, văn hóa ẩm thực Huế do ảnh hưởng từ phong cách ẩm thực hoàng gia, cho nên rất cầu kỳ trong chế biến và trình bày. Một mặt khác, do địa phương không có nhiều sản vật mà văn hóa ẩm thực hoàng gia lại đòi hỏi số lượng lớn món, nên mỗi loại nguyên liệu đều được chế biến rất đa dạng với trong nhiều món khác nhau. Có thể xem qua một số món ăn đặc sản của Huế tại https://vinpearl.com/vi/kham-pha-28-mon-dac-san-hue-lam-nen-tinh-hoa-am-thuc-co-do

2.3.3. Văn hóa ẩm thực của miền Nam

Văn hóa ẩm thực miền Nam, có thiên hướng hảo vị chua ngọt, đây là nơi chịu ảnh hưởng nhiều của văn hóa ẩm thực Trung Quốc, Campuchia, Thái Lan, có đặc điểm là thường cho thêm đường và hay sử dụng sữa dừa (nước cốt và nước dão của dừa). Nền ẩm thực này cũng sản sinh ra vô số loại mắm khô (như mắm cá sặc, mắm bò hóc, mắm ba khía…).

Ẩm thực miền Nam cũng dùng nhiều đồ hải sản nước mặn và nước lợ hơn miền Bắc (các loại cá, tôm, cua, ốc biển), và rất đặc biệt với những món ăn dân dã, đặc thù của một thời đi mở cõi, hiện nay nhiều khi đã trở thành đặc sản: chuột đồng khìa nước dừa, dơi quạ hấp chao, rắn hổ đất nấu cháo đậu xanh, đuông dừa, đuông đất hoặc đuông chà là, vọp chong, cá lóc nướng trui…

2.4. Văn hóa ẩm thực thể hiện văn hóa tinh thần người Việt

Ẩm thực là một phần quan trọng trong đời sống của con người, là một nét đẹp của văn hóa mỗi quốc gia. Ẩm thực Việt Nam cũng vậy, là một nền văn hóa ẩm thực phong phú, đa dạng, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Văn hóa tinh thần của người Việt trong ẩm thực chính là sự thể hiện nét đẹp trong văn hóa giao tiếp, là sự cư xử giữa người với người trong bữa ăn, làm vui lòng nhau qua thái độ ứng xử lịch lãm, có giáo dục. Việc ăn uống đều có những phép tắc, lề lối riêng, từ bản thân, đến trong gia đình, rồi các mối quan hệ ngoài xã hội. Bản thân mỗi người phải biết giữ gìn, thận trọng trong khi ăn, cũng như đề cao danh dự của mình: “ăn trông nồi, ngồi trông hướng”, hay “ăn phải nhai, nói phải nghĩ”.

Trong gia đình: ăn chung mâm, ưu tiên thức ăn ngon cho người lớn tuổi, trẻ nhỏ”kính trên nhường dưới”, thể hiện sự kính trọng, tình cảm yêu thương. Bữa cơm hàng ngày được xem là bữa cơm xum họp gia đình, mọi người quây quần bên nhau, cùng nhau vui vầy sau một ngày làm việc mệt nhọc.

Ngoài xã hội: việc mời khách đến nhà thể hiện nét văn hóa giữa người với người trong xã hội. Khi có dịp tổ chức ăn uống, gia chủ thường làm những món ăn thật ngon, nấu thật nhiều để đãi khách. Chủ nhà thường gắp thức ăn mời khách, tránh việc dừng đũa trước khách, và có lời mời ăn thêm khi khách dừng bữa. Bữa cơm thiết không chỉ đơn thuần là cuộc vui mà còn thể hiện tấm lòng hiếu khách đặc trưng của người Việt.

KẾT LUẬN

Văn hóa ẩm thực Việt Nam là một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, được hình thành và phát triển qua hàng ngàn năm lịch sử. Ẩm thực Việt Nam mang đậm bản sắc dân tộc, thể hiện qua sự đa dạng về nguyên liệu, phong phú về hương vị, tinh tế trong cách chế biến và khéo léo trong cách bài trí.

Văn hóa ẩm thực thực Việt Nam được chia thành ba miền rõ rệt, mỗi miền có những đặc trưng riêng. Văn hóa ẩm thực miền Bắc nổi tiếng với những món ăn dân dã, đậm đà hương vị như phở, bún chả, canh chua,… Văn hóa ẩm thực miền Trung mang đậm hương vị biển cả với những món ăn như mỳ Quảng, bún bò Huế, bánh xèo,… Còn văn hóa ẩm thực miền Nam được biết đến với những món ăn mang đậm hương vị của miền nhiệt đới như hủ tiếu Nam Vang, bánh mì, cơm tấm,…

Ngoài sự đa dạng về vùng miền, ẩm thực Việt Nam còn mang đậm bản sắc văn hóa của từng dân tộc. Mỗi dân tộc thiểu số đều có những món ăn đặc trưng riêng, thể hiện nét văn hóa riêng của dân tộc mình.

Ẩm thực Việt Nam không chỉ là một nét đẹp văn hóa, mà còn là một niềm tự hào của dân tộc Việt Nam. Ẩm thực Việt Nam đã góp phần quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam ra thế giới.

Sinh viên thực hiện: Phạm Thanh Huyền

Mã sinh viên: 21050226

Mã lớp học phần INE3104 11

Xem chi tiết tại: