Trong thời đại công nghệ số, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi người. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn, mạng xã hội cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó có vấn đề văn hóa ứng xử. Vậy văn hóa ứng xử trên mạng xã hội là gì? Tiêu chí và cách rèn luyện văn hóa ứng xử trên mạng xã hội như thế nào? Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp những câu hỏi đó.

Văn hoá ứng xử trên mạng xã hội là gì?

Văn hóa ứng xử là những giá trị cốt lõi cho phép giải quyết các vấn đề từ đơn giản đến phức tạp. Văn hóa ứng xử sẽ được thể hiện qua lời nói, cử chỉ, tác phong, tốc độ giải quyết vấn đề,… Văn hóa ứng xử cũng phản ánh nhân cách của một con người. Từ lâu tại nước ta, văn hóa ứng xử là một truyền thống không thể thiếu

Văn hóa ứng xử trên mạng xã hội là cách ứng xử của con người khi sử dụng mạng xã hội. Văn hóa ứng xử trên mạng xã hội cần tuân thủ các quy tắc, chuẩn mực chung của xã hội, đồng thời cần phù hợp với đặc thù của môi trường mạng. Đồng thời, Văn hóa ứng xử trên mạng xã hội có những đặc điểm sau:

• Thứ nhất là Tính ảo: Mạng xã hội là một không gian ảo, nơi mà con người có thể dễ dàng kết nối, chia sẻ thông tin, hình ảnh, video, và nhiều nội dung khác. Tuy nhiên, sự ảo này mang theo rủi ro khi mà một số người có thể dễ dàng che giấu bản thân, thực hiện những hành vi sai trái mà không sợ bị phát hiện. Điều này đặt ra yêu cầu về sự cẩn trọng và kiểm soát đối với người sử dụng mạng xã hội.
• Thứ hai là Tính tương tác cao: Mạng xã hội là một môi trường tương tác cao, nơi mọi người có thể dễ dàng chia sẻ, bình luận, và trao đổi ý kiến. Tính tương tác này đặt ra yêu cầu về ý thức trách nhiệm trong việc ứng xử trên mạng xã hội. Mỗi người cần nhận thức về tác động của hành vi cá nhân đến cộng đồng mạng và tránh những hành vi gây ảnh hưởng đến người khác.
• Thứ ba là Tính lan truyền nhanh: Mọi thông tin trên mạng xã hội có thể được lan truyền nhanh chóng và rộng rãi. Tính lan truyền nhanh này đòi hỏi mỗi người cần phải cẩn trọng trong việc chia sẻ thông tin. Tránh những thông tin sai lệch, độc hại có thể gây hậu quả nặng nề đến cả cộng đồng

Nhận thức về những đặc điểm trên giúp mỗi người dùng mạng xã hội có cái nhìn tổng quan và ý thức hơn về trách nhiệm cá nhân. Việc áp dụng văn hóa ứng xử trên mạng xã hội không chỉ đảm bảo môi trường trực tuyến tích cực mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng mạng văn minh và lịch sự.

Tiêu chí đánh giá văn hoá ứng xử trên mạng xã hội

Văn hóa ứng xử trên mạng xã hội được đánh giá dựa trên các tiêu chí sau:

• Tuân thủ pháp luật: Mạng xã hội là một không gian công cộng, vì vậy mọi hành vi trên mạng xã hội đều phải tuân thủ pháp luật. Các hành vi vi phạm pháp luật trên mạng xã hội sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Cụ thể, quy định pháp luật về vi phạm văn hoá ứng xử trên mạng xã hội xem tại https://nplaw.vn/noi-xau-nguoi-khac-tren-mang-xa-hoi-bi-xu-ly-nhu-the-nao.html
• Tôn trọng người khác: Trên mạng xã hội, mỗi người đều có quyền tự do ngôn luận, nhưng quyền tự do ngôn luận phải đi kèm với trách nhiệm. Chúng ta cần tôn trọng quyền riêng tư, nhân phẩm, danh dự của người khác. Không được sử dụng ngôn ngữ tục tĩu, xúc phạm, bôi nhọ người khác.
• Lòng tự trọng: Mạng xã hội là nơi thể hiện bản thân, nhưng chúng ta cần thể hiện bản thân một cách văn minh, lịch sự. Không nên đăng tải những thông tin sai lệch, thiếu chuẩn mực, gây ảnh hưởng đến hình ảnh cá nhân.
• Trung thực, chính trực: Trên mạng xã hội, chúng ta cần trung thực, chính trực trong mọi hành vi, lời nói. Không nên nói dối, gian lận, lừa đảo người khác.
• Trách nhiệm: Mạng xã hội là nơi chúng ta chia sẻ thông tin, kiến thức, nhưng chúng ta cần chịu trách nhiệm về những gì mình chia sẻ. Không nên đăng tải những thông tin sai lệch, độc hại, gây ảnh hưởng đến cộng đồng.

Thực trạng văn hoá ứng xử trên mạng xã hội

Văn hóa ứng xử trên mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay đang tồn tại cả những biểu hiện tích cực và tiêu cực.

Những biểu hiện tích cực

• Mạng xã hội đã trở thành một công cụ hữu ích để mọi người chia sẻ thông tin, kiến thức, kết nối với nhau.

• Mạng xã hội đã góp phần thúc đẩy các hoạt động xã hội, văn hóa, giáo dục,…
• Mạng xã hội đã giúp nâng cao nhận thức của mọi người về các vấn đề xã hội, chính trị,…

Những biểu hiện tiêu cực

• Sử dụng ngôn ngữ tục tĩu, xúc phạm, bôi nhọ người khác: Đây là một trong những biểu hiện tiêu cực phổ biến nhất trên mạng xã hội. Những hành vi này gây tổn hại đến nhân phẩm, danh dự của người khác, gây mất đoàn kết xã hội.

• Lan truyền thông tin sai lệch, độc hại: Mạng xã hội là môi trường thuận lợi để lan truyền thông tin sai lệch, độc hại. Những thông tin này có thể gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội.
• Tạo lập tài khoản giả mạo, lừa đảo: Một số người lợi dụng mạng xã hội để tạo lập tài khoản giả mạo, lừa đảo người khác. Những hành vi này gây thiệt hại về vật chất và tinh thần cho nạn nhân.
• Tổ chức các hoạt động kích động bạo lực, thù địch: Mạng xã hội cũng được một số người sử dụng để tổ chức các hoạt động kích động bạo lực, thù địch. Những hoạt động này gây mất an ninh trật tự, ảnh hưởng đến sự ổn định của xã hội.

Nguyên nhân của những biểu hiện tiêu cực trong văn hoá ứng xử trên mạng xã hội

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những biểu hiện tiêu cực trong văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, bao gồm:

• Sự phát triển của công nghệ: Sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là sự phát triển của internet và mạng xã hội đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng mạng xã hội. Tuy nhiên, nó cũng khiến cho việc kiểm soát các hành vi trên mạng xã hội trở nên khó khăn hơn. Mạng xã hội là một không gian ảo, nơi mọi người có thể dễ dàng kết nối với nhau, chia sẻ thông tin, hình ảnh, video,… Tuy nhiên, cũng chính vì sự ẩn danh và tính tương tác cao của mạng xã hội đã khiến cho một số người có thể dễ dàng che giấu bản thân, thực hiện những hành vi sai trái mà không sợ bị phát hiện.
• Sự thiếu hiểu biết của một bộ phận người dùng: Một số người dùng chưa hiểu rõ về các quy định của pháp luật, chưa có ý thức trách nhiệm trong việc sử dụng mạng xã hội. Hiện nay, các quy định pháp luật về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội đã được quy định rõ ràng. Tuy nhiên, vẫn còn một số người dùng chưa nắm được các quy định này, dẫn đến việc vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội. Ngoài ra, một số người dùng còn có nhận thức lệch lạc về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội. Họ cho rằng, trên mạng xã hội, mọi người có thể thoải mái thể hiện bản thân, không cần phải tuân theo các quy tắc, chuẩn mực xã hội.
• Sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng: Các cơ quan chức năng chưa có biện pháp quản lý hiệu quả các hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội. Mặc dù đã có quy định pháp luật về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, nhưng các cơ quan chức năng vẫn chưa có biện pháp quản lý hiệu quả các hành vi vi phạm. Điều này khiến cho các hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội ngày càng gia tăng. Ngoài ra, sự thiếu phối hợp giữa các cơ quan chức năng cũng là một nguyên nhân khiến cho công tác quản lý văn hóa ứng xử trên mạng xã hội còn gặp nhiều khó khăn.

Hậu quả của những biểu hiện tiêu cực trong văn hoá ứng xử trên mạng xã hội

Những biểu hiện tiêu cực trong văn hóa ứng xử trên mạng xã hội gây ra những hậu quả nghiêm trọng, cả đối với cá nhân và cộng đồng, bao gồm:

Đối với cá nhân:

• Bị xử lý vi phạm pháp luật: Các hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật, bao gồm cả hình phạt tù.
• Bị dư luận lên án: Những hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội thường bị dư luận lên án, phê phán, gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh, uy tín của cá nhân.
• Ảnh hưởng đến hình ảnh, uy tín cá nhân: Những hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội có thể khiến cho cá nhân bị mất uy tín, khó có cơ hội thăng tiến trong công việc, học tập,…

Đối với cộng đồng:

• Gây mất trật tự an toàn xã hội: Các hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội có thể gây mất trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.
• Gây hoang mang dư luận: Các thông tin sai lệch, độc hại được lan truyền trên mạng xã hội có thể gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến trật tự xã hội.
• Ảnh hưởng đến sự ổn định của xã hội: Các hành vi kích động bạo lực, thù địch trên mạng xã hội có thể gây ảnh hưởng đến sự ổn định của xã hội.

6 giải pháp nâng cao văn hoá ứng xử trên mạng xã hội

Trên đây là một số giải pháp khác có thể góp phần nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, bao gồm:

• Xây dựng quy tắc ứng xử trên mạng xã hội: Các cơ quan chức năng, tổ chức giáo dục, doanh nghiệp,… cần xây dựng quy tắc ứng xử trên mạng xã hội, quy định rõ những hành vi được phép và không được phép trên mạng xã hội. Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội cần được phổ biến rộng rãi đến mọi người dân.
• Phát triển các giải pháp công nghệ: Các doanh nghiệp công nghệ cần phát triển các giải pháp công nghệ để hỗ trợ việc quản lý và kiểm soát nội dung trên mạng xã hội. Các giải pháp này có thể giúp phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội một cách nhanh chóng và hiệu quả.

• Đào tạo kỹ năng sử dụng mạng xã hội: Các cơ quan chức năng, tổ chức giáo dục cần tổ chức đào tạo kỹ năng sử dụng mạng xã hội cho mọi người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên. Các khóa đào tạo cần trang bị cho người dân những kiến thức và kỹ năng cần thiết để sử dụng mạng xã hội một cách văn minh, lành mạnh.
• Tăng cường truyền thông, giáo dục: Các cơ quan truyền thông cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội. Các nội dung tuyên truyền, giáo dục cần tập trung vào các vấn đề như: tầm quan trọng của văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, các hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội,… Chi tiết xem tại: cac-hinh-thuc-pho-bien-phap-luat-cho-cong-dan

• Tạo môi trường mạng xã hội lành mạnh, tích cực: Các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội cần tạo môi trường mạng xã hội lành mạnh, tích cực. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc phát triển các nội dung tích cực trên mạng xã hội, khuyến khích người dân tham gia các hoạt động tích cực trên mạng xã hội,…
• Tăng cường vai trò của cộng đồng: Mỗi cá nhân cần nâng cao nhận thức về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, tự giác tuân thủ các quy tắc, chuẩn mực chung của xã hội. Đồng thời, mỗi cá nhân cần lên tiếng phê phán, phản đối những hành vi vi phạm văn hóa ứng xử trên mạng xã hội.

Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ góp phần nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, xây dựng một môi trường mạng xã hội lành mạnh, văn minh, mang lại lợi ích cho tất cả mọi người.

Tổng Kết 

Mỗi cá nhân cần nâng cao nhận thức về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, tự giác tuân thủ các quy tắc, chuẩn mực chung của xã hội. Điều này bao gồm: Sử dụng ngôn ngữ văn minh, lịch sự, tôn trọng người khác, ngay cả khi không đồng ý với quan điểm của họ; Không phát ngôn, đăng tải những thông tin sai lệch, gây thù hận, kích động bạo lực, Không sử dụng mạng xã hội để quấy rối, xâm phạm quyền riêng tư của người khác.

Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, tổ chức giáo dục, gia đình và cộng đồng trong việc nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội. Các cơ quan chức năng cần xây dựng và phổ biến rộng rãi các quy tắc ứng xử trên mạng xã hội. Các tổ chức giáo dục cần tích cực tuyên truyền, giáo dục cho học sinh, sinh viên về văn hóa ứng xử trên mạng xã hội. Gia đình cần giáo dục con em sử dụng mạng xã hội một cách văn minh, lành mạnh.

Việc nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội là một quá trình lâu dài và cần có sự chung tay của cả cộng đồng. Bằng cách nâng cao nhận thức và hành động đúng đắn, chúng ta có thể góp phần xây dựng một môi trường mạng xã hội văn minh, lành mạnh, mang lại lợi ích cho tất cả mọi người.

Tham khảo thêm 1 số bài viết cùng chủ đề tại đây:

https://www.suckhoedothi.com/6-dac-trung-cua-…am-thuc-viet-nam/

https://www.suckhoedothi.com/van-hoa-an-kieng/

https://www.suckhoedothi.com/mau-sac-trong-van-hoa-han-quoc/

Sinh viên thực hiện: Đỗ Nguyệt Hằng

Mã sinh viên: 21050192

Lớp học phần: INE3014_11