Trẻ chậm phát triển do nhiều yếu tố cả chủ quan lẫn khách quan. Cha mẹ cần chú ý quan sát ngay từ khi mới sinh, để xác định đúng thể trạng của con. Từ đó có cách chăm sóc hợp lý, có thể giúp con cải thiện thể trạng, ngăn cản tình trạng trở nên xấu hơn.
Nội dung tóm tắt
# 1. Đầu
Kích thước trung bình vòng đầu của bé lúc sinh là 34 -35 cm. Chu vi này tăng 2 cm mỗi tháng ở độ tuổi từ 0-3 tháng. Tiếp theo, ở độ tuổi 4-6 tháng, kích thước vòng đầu sẽ phát triển 1 cm mỗi tháng, và ở độ tuổi 6 – 12 tháng tăng 0,5 cm mỗi tháng. 1 năm: 45 cm. 2 năm: 47cm.
Nếu cha mẹ thấy đầu của con to hoặc nhỏ bất thường, thì khả năng cao bé đã không phát triển bình thường. Với trường hợp sinh non thiếu tháng có thể vòng đầu có thể bé hơn xíu.
# 2. Tai
Về vị trí của tai xem tai của bé có thấp hơn hay cao hơn bình thường hay không? Quan sát vành tai, sụn tai có phát triển bình thường hay không?
Trong bài sự phát triển của trẻ trong một năm đầu đời, khi 6 tháng tuổi trẻ có thể nghe và phân biệt tiếng nói của ba mẹ. Trẻ phản ứng khi được gọi tên. Nếu trẻ không bị giật mình bởi tiếng động bình thường hay không phân biệt được tiếng động khác nhau rõ ràng hoặc phản xạ chậm, cha mẹ cần theo dõi và quan sát thêm. Vì đây là biểu hiện của trẻ chậm phát triển.
# 3. Mắt
Ba mẹ cần chú ý đến hình dáng, khoảng cách hai mắt, đặc điểm con ngươi. Vào tháng đầu bé chỉ có thể nhìn ở khoảng cách 20-30 cm, sang tháng thứ 2 bé nhìn xa hơn thường hay chú ý vào một vài điểm trên khuôn mặt của mẹ. Các mẹ cần chú ý đến phản xạ mắt của bé. Trẻ chậm phát triển thường không hoặc ít phản xạ chớp mắt khi có vật tiến lại gần, hay thấy ánh sáng.
# 4. Mũi
Ngay trong tháng đầu tiên bé đã nhận ra mùi của mẹ. Khi mẹ đến gần, mùi mẹ và mùi sữa mẽ khiến bé nhanh chóng rúc vào. Nhưng nếu trẻ có vấn đề với não bộ hoặc không nhận biết được mùi của mẹ, không nhăn mũi hoặc hoắt xì với mùi nống, mùi khó chịu, … đây chính là dấu hiệu của trẻ chậm phát triển.
# 5. Miệng
Ngay nhờ khẩu hình miệng, cha mẹ có thể xem trẻ bị hở hàm ếch hay không. Khi bé khóc âm thanh thế nào, nó có rõ âm không. Có trả lời bằng tiếng khi hỏi không. Thông thường đến 2 tuổi bé có thể nói từ đơn giản, nhưng có trường hợp chậm hơn. Như vậy có thể bé bị chậm về phát triển ngôn ngữ. Tùy từng mức độ khả năng ngôn ngữ của bé sẽ được cải thiện khi chăm sóc đúng mực.
Về quá trình hợp tiếng, cha mẹ có thể nói chuyện thường xuyên với bé. Tạo điều kiện tương tác với con, giúp con tiếp nhận thông tin, tăng khả năng bắt trước âm vần của cha mẹ. Có thể cho con chơi các trò về tiếng hoặc học bài hát. Có thể để trẻ thổi bong bóng nước trong cốc để giúp lưỡi vận động và thích thú với các trò chơi về tiếng động.
# 6. Lưỡi
Dấu hiệu dễ nhận thấy là lưỡi trẻ dài hoặc ngắn, khó khăn trong việc nói hoặc diễn đạt. Một điểm khác, nếu thấy trẻ dãi dớt nhiều quanh miệng, miệng không khép lại hoặc không nhai thức ăn hoặc ngậm quá lâu cũng là những điều cần lưu ý.
Cách giúp trẻ đẩy lưỡi và chịu khó nhai khi ăn: mẹ nên massage cho bé, dùng ngón tay chấm và lau quanh khoang dưới của miệng, giúp lưỡi tương tác và đẩy ra đẩy vào nhiều hơn. Làm nhẹ nhàng và lặp đi lặp lại khoảng 5-10 lần, sẽ giúp trẻ bớt búng sữa hoặc ngậm thức ăn.
# 7. Khớp cổ chân cổ tay và bàn chân bàn tay
Trẻ chậm phát triển sẽ có những dấu hiệu sau
- Cánh tay hoặc cánh chân hai bên không bằng nhau.
- Khoảng cách giữa các ngón tay không bình thường hoặc không đủ 5 ngón.
- Các cơ vận động của trẻ quá cứng hoặc không linh hoạt, khiến trẻ khó cầm, nắm hoặc di chuyển.
- Xương chậu và khung đùi không bình thường ( có thể do cách ẵm bế không đúng).
- Có triệu chứng đầy bụng không đi ngoài được hoặc bụng cứng thành vùng. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy dạ dày hoặc hệ tiêu hóa trẻ có vấn đề.
Ngược lại nếu thấy trẻ có cơ tay chân mềm nhũn không chắc chắn, không có sức để vận động di chuyển cũng có thể cần quan sát. Ngoài ra, cách bế con rất quan trọng. Nếu bế không đúng cách có thể làm rạn xương hoặc ảnh hưởng tới nội tạng bên trong của trẻ.
# 8. Da dẻ của trẻ
Hãy quan sát màu da của trẻ nếu có dấu hiệu màu da không bình thường hoặc có những dấu hiệu sau:
- Có vết lang màu trắng trên diện rộng
- Có nhiều hơn 6 vết chàm trên cơ thể
- Dấu chàm trên cơ thể hình cây, cơ thể mềm không chắc khỏe
- Da dẻ quá khô, hoặc ngứa , hay bị sưng tấy
Khi sinh con ra, điều mong muốn của bất kỳ cha mẹ nào cũng muốn bé bình thường như những đứa trẻ khác. Cha mẹ cần tinh ý quan sát quá trình phát triển của trẻ, tham khảo ngay ý kiến của bác sĩ khi có điều bất thường.