Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam, đánh dấu sự khép lại của một năm cũ và chào đón một năm mới. Đây không chỉ là dịp để người dân sum vầy bên gia đình, mà còn là thời điểm để kết nối với tổ tiên và ghi nhận những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Hãy cùng nhau khám phá 10 phong tục ngày Tết Việt Nam đặc sắc và ý nghĩa nhất qua bài viết sau đây:
Nội dung tóm tắt
Đoàn tụ và quây quần bên gia đình
Trong văn hóa Việt Nam, gia đình luôn mang ý nghĩa thiêng liêng và quý giá với mỗi người. Tết đến, xuân về không chỉ là niềm mong đợi của những đứa trẻ háo hức để khoác lên mình những bộ quần áo mới, thưởng thức những chiếc bánh mứt thơm ngon và nhận lì xì mừng tuổi. Nó còn chứa đựng một ý nghĩa sâu sắc, là biểu tượng của sự đoàn viên, đoàn tụ gia đình, hướng về cội nguồn.
Mỗi khi Tết đến, bất kể làm công việc gì, đang ở nơi nào, mọi người đều khao khát được quay về nơi ấm áp của gia đình, tận hưởng không khí sum họp, cùng nhau thắp hương để tưởng nhớ đến ông bà và tổ tiên. Đây luôn là một nét đẹp văn hóa trường tồn trong phong tục ngày Tết cổ truyền Việt Nam.
Cúng ông Công, ông Táo
Lễ cúng ông Công, ông Táo là một nét đẹp văn hóa trong phong tục ngày Tết cổ truyền Việt Nam, thường được tổ chức vào ngày 23 tháng Chạp (tức ngày 30 tháng Chạp) theo lịch âm. Theo truyền thuyết, ông Công và ông Táo là hai vị thần linh được coi là “thần tiên” của nhà nhà trong dịp Tết.
Ông Công là vị thần bảo vệ công việc và tài lộc, còn ông Táo là vị thần bảo vệ sức khỏe và an toàn cho gia đình. Vì vậy, cúng ông Công, ông Táo là một trong những phong tục ngày Tết không thể thiếu của người Việt Nam. Đây là cách để tôn vinh và cảm ơn các vị thần linh đã giúp đỡ và bảo vệ gia đình trong suốt một năm qua.
Trong ngày này, mọi người sẽ dọn dẹp nhà cửa và chuẩn bị những món ăn, đồ uống để cúng lễ. Sau khi cúng lễ xong, các gia đình thường mang cá chép ra sông hay ra ao thả với ngụ ý đưa hai vị thần “về trời”. Theo phong tục ngày Tết Việt Nam, mọi người tin rằng ông Công, ông Táo sẽ trở về thiên đình và tâu với Ngọc hoàng mọi chuyện dưới hạ giới trong năm qua và tiếp tục bảo vệ gia đình trong năm mới sắp đến.
Phong tục chúc tết và lì xì đầu năm
Phong tục chúc Tết và lì xì đầu năm mới đã có từ thời xa xưa. Đây không chỉ là truyền thống mà còn là một nét đẹp văn hóa trong phong tục ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Chúc Tết là hoạt động được thực hiện bởi các thành viên trong gia đình và bạn bè trong dịp Tết. Vào ngày mùng 1 tháng Giêng đầu năm, mọi người trong gia đình sẽ cùng nhau đi chúc Tết bên nhà nội ngoại, mang theo quà cáp, lì xì để phát lộc, cầu mong những điều may mắn đến với gia chủ.
Với phong tục lì xì ngày Tết, người lớn sẽ mừng tuổi cho các em nhỏ trong gia đình và tặng cho họ những phong bao lì xì may mắn. Những bao lì xì màu đỏ có hình chữ nhật, bên trong đựng những đồng tiền mới với ý nghĩa chúc cho con cháu nhận được sẽ ngày càng được đạt được nhiều may mắn, thành công trong cuộc sống.
Con cháu đã trưởng thành và công ăn việc làm thì sẽ mừng tuổi ông bà, cha mẹ của mình cũng với các phong bao lì xì. Tiền trong bao lì xì không đơn giản chỉ là vật chất mà nó còn là biểu tượng của lòng thành, sự quan tâm, yêu thương, là sợi dây gắn kết tình cảm giữa người cho và người nhận.
Xem thêm: Top 12 lễ hội Hà Nội không thể bỏ qua cho du khách
Phong tục ngày Tết đón giao thừa
Đón giao thừa là một nét đẹp văn hóa trong phong tục ngày Tết cổ truyền, được thực hiện vào đêm 30 Tết, vào thời khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới. Đây là thời điểm, mọi người quây quần bên nhau, cùng mong chờ và chào đón năm mới với hy vọng mang lại thật nhiều may mắn và thành công. Cũng trong đêm giao thừa, mọi người sẽ cùng nhau cúng thần linh và cầu mong cho một năm mới an khang thịnh vượng.
Thông thường, người Việt sẽ cúng thần linh bằng những mâm cơm, gà trống, rượu và các loại hoa quả. Sau khi đã cúng lễ, mọi người sẽ cùng nhau ngồi lại và chờ đợi đến giờ chuyển giao năm mới. Khi đồng hồ điểm đến 12 giờ đêm, mọi người sẽ cùng nhau đếm ngược và chào đón năm mới.
Đây là một nét đẹp văn hóa trong phong tục ngày Tết, khoảnh khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới rất đặc biệt, tất cả mọi người sẽ cùng nhau vỗ tay, hát lên và chúc nhau một năm mới an khang thịnh vượng. Sau đó, mọi người sẽ cùng nhau ăn uống và vui chơi để chào đón năm mới.
Tống cựu nghênh tân
Tết cổ truyền Việt Nam là một dịp lễ quan trọng, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Trong những ngày Tết, bên cạnh những hoạt động vui chơi, giải trí, người Việt Nam còn có nhiều phong tục tập quán mang ý nghĩa tốt đẹp, trong đó có phong tục “tống cựu nghênh tân”.
“Tống cựu nghênh tân” có nghĩa là tiễn đưa năm cũ, đón chào năm mới. Đây là một phong tục ngày Tết lâu đời, được lưu truyền từ đời này sang đời khác của người Việt Nam. Phong tục này thường được thực hiện sau khi tiễn ông Công, ông Táo về trời.
Vào dịp này, mọi người, mọi nhà đều tất bật dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị cho một năm mới. Họ quét dọn sạch sẽ từ trong ra ngoài, vứt bỏ những thứ cũ kỹ, xỉn màu, mang ý nghĩa tống tiễn những điều không may mắn, khó khăn của năm cũ. Đồng thời, họ cũng sơn sửa nhà cửa, trang hoàng nhà cửa để đón chào một năm mới tươi mới, khởi đầu cho những điều tốt đẹp.
Phong tục gói bánh chưng ngày Tết
Một trong những nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt Nam không thể không nhắc đến đó là phong tục gói bánh chưng ngày Tết. Bánh chưng là loại bánh truyền thống trong ngày Tết của người Việt. Bánh chưng có hình vuông và được làm từ gạo nếp, đậu xanh và thịt. Đây cũng là món ăn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự sung túc và may mắn trong năm mới.
Trong dịp Tết, các thành viên trong gia đình sẽ cùng nhau gói bánh chưng để chuẩn bị cho lễ cúng ông Công, ông Táo và thưởng thức trong ngày Tết. Đây cũng là cách để gia đình gắn kết và tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ trong dịp Tết. Chính vì thế, gói bánh chưng ngày Tết là một nét đẹp văn hóa trong phong tục ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Đây là cách để mọi người trong gia đình cùng nhau chuẩn bị những món ăn truyền thống để cúng lễ và thưởng thức trong dịp Tết.
Phong tục ngày Tết xông đất
Xông đất là một trong những phong tục ngày Tết cổ truyền của dân tộc Việt Nam, được lưu giữ và gìn giữ qua bao thế hệ. Xông đất là tục lệ bước vào nhà người khác vào ngày đầu tiên của năm mới với mục đích chúc mừng năm mới và mang lại may mắn, tài lộc cho gia chủ.
Theo quan niệm của người xưa, ngày đầu năm là ngày khởi đầu của một năm mới, là thời điểm quan trọng để đón nhận những điều tốt đẹp. Vì vậy, việc xông đất đầu năm được coi là rất quan trọng, có ảnh hưởng đến vận mệnh của gia chủ trong cả năm. Người xông đất thường là người có sức khỏe tốt, tính tình vui vẻ, thành đạt, hợp tuổi với gia chủ.
Trước khi đi xông đất, người ta thường chuẩn bị một số lễ vật như: hoa tươi, quả tươi, bánh kẹo, rượu, trầu cau,… để tặng gia chủ. Khi đến xông đất, người xông đất sẽ mang theo những lời chúc tốt đẹp cho gia chủ và gia đình, mong cho gia chủ gặp nhiều may mắn, tài lộc, sức khỏe dồi dào, vạn sự như ý trong năm mới.
Phong tục ngày Tết xông đất có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống văn hóa của người Việt. Nó thể hiện mong ước của con người về một năm mới an lành, hạnh phúc, thịnh vượng. Bên cạnh đó, phong tục ngày Tết này còn góp phần thắt chặt tình cảm giữa con người với nhau, tạo nên không khí vui tươi, rộn ràng trong dịp Tết đến xuân về.
Khai bút đầu Xuân
Khai bút đầu năm là một phong tục ngày Tết lâu đời của người Việt, đã được các bậc cha gìn giữ từ xa xưa cho đến tận bây giờ.
Khai bút đầu năm hay khai bút đầu xuân là tập tục truyền thống nhằm cầu mong một năm công việc học hành suôn sẻ. Khai bút đầu năm được coi như một cách giáo dục thế hệ mai sau về tinh thần hiếu học, chăm chỉ cũng như không ngừng vươn lên dù có khó khăn của ông cha ta.
Người Việt xưa quan niệm rằng cây bút chính là công cụ gắn bó giữa đời sống trí tuệ và tâm hồn. Phong tục khai bút đầu xuân tượng trưng cho sự may mắn, thành công trong học tập và sự nghiệp. Trong mỗi dịp đầu xuân năm mới, giới trí thức, các bạn học sinh hay những người theo nghề viết lách, … thường rất coi trọng phong tục ngày Tết này.
Phong tục khai bút đầu năm không chỉ là thể hiện sự trân trọng với các giá trị văn hóa truyền thống, mà còn có tác dụng thúc đẩy tinh thần ham học, tôn sư trọng đạo của dân tộc cho con đời sau. Chính vì thế, phong tục khai bút đầu xuân cũng được xem là một nét đẹp văn hóa trong phong tục ngày Tết cổ truyền Việt Nam.
Mua hoa ngày Tết
Phong tục mua hoa ngày Tết có nguồn gốc từ lâu đời, bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thần linh của người Việt. Theo quan niệm của người Việt, hoa là biểu tượng của sự tươi mới, may mắn và hạnh phúc. Theo phong tục ngày Tết, việc trưng bày hoa trong nhà ngày Tết mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, sung túc và thịnh vượng.
Những loại hoa được trưng bày ngày Tết thường là hoa đào, hoa mai, hoa cúc, hoa lan, hoa quất,… Mỗi loại hoa lại mang một ý nghĩa riêng. Hoa đào là biểu tượng của mùa xuân, của sự sinh sôi nảy nở, may mắn và tài lộc. Hoa mai là biểu tượng của sự cao quý, sức sống mãnh liệt và niềm tin vào một năm mới tươi sáng. Hoa cúc là biểu tượng của sự trường thọ, phúc lộc và may mắn. Hoa lan là biểu tượng của sự thanh cao, sang trọng và quý phái. Hoa quất là biểu tượng của sự sung túc, ấm no và sum vầy.
Mua hoa ngày Tết không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là một nét đẹp văn hóa trong phong tục ngày Tết của người Việt. Việc đi chợ hoa ngày Tết là một dịp để mọi người được hòa mình vào không khí nhộn nhịp, sôi động của mùa xuân. Chợ hoa ngày Tết thường được bày bán rất nhiều loại hoa với đủ màu sắc, chủng loại, giá cả. Người dân có thể thoải mái lựa chọn những loại hoa mình yêu thích để trang trí cho ngôi nhà của mình.
Ngày nay, phong tục mua hoa ngày Tết vẫn được người dân Việt Nam duy trì và gìn giữ.
Mâm ngũ quả ngày Tết
Mâm ngũ quả là một trong những phong tục ngày Tết không thể thiếu của người Việt Nam. Mâm ngũ quả thường được bày trên bàn thờ tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà tổ tiên. Ngoài ra, mâm ngũ quả còn mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, sung túc và thịnh vượng.
Mâm ngũ quả thường có năm loại quả với các màu sắc khác nhau, tượng trưng cho ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Mỗi loại quả lại mang một ý nghĩa riêng.
Bày mâm ngũ quả là phong tục ngày Tết có nguồn gốc từ lâu đời, bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thần linh của người Việt. Theo quan niệm của người Việt từ xưa tới nay, hoa quả là biểu tượng của sự tươi mới, may mắn và hạnh phúc. Việc trưng bày mâm ngũ quả ngày Tết mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, sung túc và thịnh vượng.
Kết luận
Trên đây là 10 phong tục ngày Tết Việt Nam đặc sắc và ý nghĩa nhất. Những hoạt động này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ và gắn kết các thành viên trong gia đình. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu thêm về những nét đặc trưng của phong tục ngày Tết và có thêm niềm tự hào về văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Chúc các bạn một năm mới an khang, thịnh vượng!
Xem thêm:Tết cổ truyền 2024 – Nét đẹp truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam
Họ và tên: Nghiêm Ngọc Hạnh Thuyên
MSV: 21051485
Lớp: QH-2021-E KTPT CLC 4
Mã học phần: INE3014_7
