Vấn đề kháng kháng sinh và những lưu ý bạn cần biết

Kháng kháng sinh là gì?

Mỗi năm tại Mỹ, có hơn 2,8 triệu người bị nhiễm vi khuẩn hoặc nấm kháng kháng sinh và hơn 35.000 người tử vong.

Nội dung tóm tắt

Kháng kháng sinh là gì?

Theo WHO, kháng kháng sinh là khả năng đánh bại thuốc của các vi sinh vật như vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Chúng không bị loại bỏ, và tiếp tục phát triển. Làm mất đi tác dụng của các đơn thuốc.

Điều này không có nghĩa là cơ thể trở nên kháng thuốc. Mà đó là vi khuẩn đã không còn bị ảnh hưởng bởi thuốc.

Vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh như thế nào?

Vi khuẩn vô hiệu hóa kháng sinh

#1. Vi khuẩn ngăn cản kháng sinh xâm nhập vào bên trong. Bằng việc biến đổi cấu trúc của màng bảo vệ. Ví dụ như vi khuẩn Gram âm có lớp màng ngoài ngăn cản kháng sinh đi sâu vào bên trong.

#2. Vi khuẩn vô hiệu hóa kháng sinh bằng cách đẩy chúng ra ngoài. Đại diện cho trường hợp này là trực khuẩn mủ xanh có thể tạo ra bơm đẩy nhóm kháng sinh quinolon, beta lactam.

#3. Sản xuất men phá hủy kháng sinh. Men đó có thể là penicillinase, beta lactamase phổ rộng, carbapenemase,… Cách thức này được vi khuẩn sử dụng khá nhiều để vô hiệu hóa các nhóm kháng sinh. Ví dụ như Klebsiella pneumoniae sinh ra men carbapenemase KPC phá hủy nhóm carbapenem; Escherichia coli sinh beta lactamase phổ rộng ESBL kháng cephalosporin…

#3. Cấu trúc của vi khuẩn biến đổi, làm thuốc kháng sinh trở nên vô tác dụng. Ví dụ như thay đổi protein gắn penicillin PBP là cách mà vi khuẩn chống lại kháng sinh nhóm beta lactam. Đột biến gen mã hóa cho men DNA-gyrase là cách để kháng lại nhóm quinolon.

Hiểm họa từ kháng kháng sinh

Kháng kháng sinh gây ra mối đe dọa sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới. Chúng đã trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng cần được quan tâm ở mức cao trên toàn thế giới.

Vấn đề này có thể ảnh hưởng đến mọi người ở bất kỳ giai đoạn nào của cuộc sống, cùng ngành y tế của thế giới.

Nếu như thời gian trước, nhiễm khuẩn đường hô hấp, nhiễm khuẩn tiết niệu, dễ dàng được xử lý bởi thuốc kháng sinh. Tuy nhiên thời điểm này, tỉ lệ kháng thuốc ở nước ta là khá cao. Gây khó khăn cho công tác điều trị cũng như lựa chọn phác đồ điều trị cho người bệnh.

Hiện, nhiều bệnh viện ở các thành phố lớn nước ta như Hà Nội, Thừa Thiên Huế, Hồ Chí Minh, đặc biệt là khoa hồi sức tích cực đã phát hiện nhiều loại vi khuẩn không có thuốc chữa.

Nguyên nhân gây ra tình trạng

Hành vi vi sinh vật

Vi sinh vật luôn biến đổi không ngừng, do đó thời điểm con người tạo ra thuốc mới, có khả năng chúng đã không còn hiệu quả tại thời điểm công bố.

Điều này là do những thay đổi xảy ra bên trong vi khuẩn:

Đột biến

Vi khuẩn đột biến gen trong quá trình sinh sản. Trong muôn vàn các biến đổi, có thể biến đổi chúng tạo ra sẽ giúp chúng đối mặt lại các chất chống vi trùng.

Chọn lọc tự nhiên

Giống như trong quá trình chọn lọc tự nhiên, trong quá trình sinh trưởng nhân đôi chúng sẽ tạo ra những vi khuẩn có khả năng vượt trội chống lại các tác nhân tác động đến chúng. Chính điều này tiếp diễn cho một quá trình nhân bản vi khuẩn với khả năng kháng thuốc.

Chuyển gen

Các gen kháng thuốc có thể được các vi khuẩn chuyển qua lại cho nhau.

Thay đổi kiểu hình

Như đã nói trong cách thức vi khuẩn chống lại thuốc. Vi khuẩn có thể thay đổi một số đặc điểm của chúng trở nên kháng với các chất chống vi trùng thông thường.

Hành vi của con người

Con người chúng ta tìm cách ngăn chặn nó bởi thuốc, nhưng chính cách sử dụng của chúng ta khiến vi khuẩn dễ dàng kháng thuốc hơn.

Hành động tự ý mua thuốc là nguyên nhân
Hành động tự ý mua thuốc là nguyên nhân

Chuẩn đoán không chính xác của các y bác sĩ:

Trong khi có thể dùng thuốc kháng sinh phổ hẹp có thể loại bỏ vấn đề, thì họ lại dùng loại có phổ rộng. Điều này làm tăng nguy cơ kháng thuốc. Tuy nhiên tình huống này cũng chủ yếu đến từ thói quen mua thuốc kháng sinh không theo đơn của không ít người dân.

Dùng sai đối tượng:

Như đã nói trong bài virus, chúng ta không thể dùng kháng sinh để loại bỏ vấn đề do virus gây ra. Thuốc kháng sinh chỉ có nhiệm vụ giảm các triệu chứng do virus gây ra. Điều này làm gia tăng nguy cơ kháng thuốc.

Sử dụng trong nông nghiệp

Sử dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi thúc đẩy quá trình kháng thuốc. Vấn đề này không phải là dự đoán, chúng ta đã có bằng chứng thực của vấn đề. Các nhà khoa học đã tìm ra một số loại vi khuẩn kháng thuốc trong thịt và cây lương thực.

Ngoài ra còn do quá trình sử dụng của người bệnh không tuân theo liều lượng của các y bác sĩ, dùng ít hơn hoặc nhiều hơn so với đơn thuốc.

Những lưu ý hạn chế kháng kháng sinh.

  • Kháng sinh chỉ có tác dụng trên vi khuẩn, không có tác dụng đối với các bệnh do virus như cúm, cảm lạnh thông thường.
  • Chỉ sử dụng khi cần thiết và phải do bác sĩ kê đơn
  • Uống đúng đủ lượng thuốc bác sĩ yêu cầu, cho dù đã khỏi bệnh
  • Không được tự ý mua thuốc kháng sinh
  • Không chia sẻ đơn thuốc kháng sinh với người khác, cũng không mua theo đơn thuốc kháng sinh được kê cho người khác.
Chủ động ngăn chặn là điều cần thiết phải làm
Chủ động ngăn chặn là điều cần thiết phải làm

Đến đây bạn đã hiểu kháng kháng sinh là gì chưa? Sức khỏe đô thị hi vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc thông tin hữu ích, mong rằng tình trạng này sẽ được kiểm soát trong tương lai.

⇒ Đọc thêm:

Vi khuẩn salmonella là gì? Chúng ta có thể tránh nó hay không

Vi khuẩn: cấu tạo, phân loại, cách thức sinh trưởng và tính hai mặt